ماموریت نجات ۲۳ گونه جانوری در ایران
تاریخ انتشار: ۳ آبان ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۹۶۰۶۷۷
همشهری- زهرا رفیعی: بر اساس آخرین آماری که اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت بیش از ۸ هزار و ۴۰۰ گونه گیاهی و جانوری در دنیا «به شدت در معرض خطر انقراض» قرار دارد و نزدیک به ۳۰ هزار گونه «در معرض خطر انقراض» بوده یا «آسیب پذیر» است و ارزیابی می‌شود. هم‌اکنون حدود ۱۲۸ گونه جانوری و مهره‌دار کشور در معرض خطر انقراض هستند که برخی وضع خوبی ندارند و «دوزیستان» بیشترین آسیب پذیری را در این حوزه دارند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
در رده پستانداران گور ایرانی، یوزپلنگ ایرانی، خرس سیاه و گوزن زرد، از رده خزندگان گونه‌هایی مانند افعی شاخدار دم عنکبوتی و افعی دماوندی، ۲۰ گونه از رده دوزیستان شامل وزغ‌ها، قورباغه‌ها و سمندرها، پنج گونه از خاویارماهیان دریای خزر در رده ماهیان و پرندگانی نظیر درنای سیبری، بالابان، اردک سرسفید، میش مرغ، عقاب طلایی و اردک مرمری در معرض خطر انقراض هستند. طی نیم قرن اخیر ٧٠ درصد گونه‌های برجسته حیات وحش از دست رفته است. سازمان حفاظت محیط زیست در سال گذشته با مطالعه بر ۱۶۵ منطقه در کشور برنامه مطالعه و احیا ۲۳ گونه جانوری در معرض خطر انقراض و تهدید خشکی و ۷ گونه در معرض خطر انقراض دریایی را اجرایی کرده است. در ادامه نگاهی انداخته‌ایم به گونه‌های خشکی زیستگاهشان و مخاطراتی که تداوم حیاتشان را تهدید می‌کند. ۱- آهوی ایرانی
آهوی گواتر دار ایرانی (جیران از نام‌های محلی این گونه است)
زیستگاه: پناهگاه حیات وحش موته (استان اصفهان) اصلی‌ترین زیستگاه حفاظت شده است. این گونه در اکثر مناطق کشور به جر مناطق جنگلی استان‌های شمالی و آذربایجان غربی به طور پراکنده وجود دارد. آهوی ایرانی اصلی‌ترین غذای یوزپلنگ آسیایی است
۲- تمساح مردابی
گاندو یا تمساح پوزه‌کوتاه نوعی کروکودیل بومی شبه‌قاره هند و مناطق اطراف است
زیستگاه: رودخانه سرباز و منطقه حفاظت شده باهوکلات تنها زیستگاه بزرگ تمساح پوزه کوتاه در کشور است. منطقه حفاظت شده باهوکلات از روستای فیروزآباد سرباز آغاز و در مسیر رودخانه سرباز تا برکه کلانی در هور باهو و نزدیکی دریای عمان (سواحل مکران) ختم می‌شود.
مخاطرات: خشکسالی و تخریب زیستگاه از تهدیدهای مهم تمساح پوزه کوتاه ایرانی است.
۳- گور ایرانی
کمتر از هزار رأس گور ایرانی در طبیعت و مراکز تکثیر استان‌های کرمان، یزد، تهران، البرز، سمنان و فارس وجود دارد.
زیستگاه: این گونه در مراکز مرکزی ایران و خراسان شمالی سکونت داشت و هم‌اکنون سه جمعیت کوچک در منطقه خارتوران شاهرود، بهرام گور شهرستان نی ریز استان فارس و پنج انگشت شهرستان ابرکوه باقی مانده‌است.
مخاطرات: شکار، کاهش بارندگی‌ها، بروز خشک‌سالی‌های طولانی، کاهش پوشش گیاهی، کمبود علوفه در زیستگاه
۴- پلنگ
جمعیت پلنگ ایرانی در دهه‌های اخیر در گستره پراکنش تاریخی خود به شدت کاهش یافته به گونه‌ای که این زیرگونه از پلنگ‌های آسیایی در برخی مناطق ناپدید شده است.
زیستگاه: همه جای ایران
مخاطرات: تعارض با جامعه محلی، عدم آگاهی دامداران از پوشش بیمه خسارت پلنگ، شکار، کمبود طعمه، تخریب زیستگاه
۵- یوزپلنگ
پس از میش مرغ می‌توان گفت یوزپلنگ آسیایی"در رتبه دوم گونه‌های در خطر انقراض ایران قرار می‌گیرد. جمعیت این گونه در ایران زیر ۳۰ فرد برآورد می‌شود
زیستگاه: هم اکنون سمنان (پارک ملی توران) و میاندشت (خراسان شمالی) زیستگاه اصلی یوز است ولی در یزد نیز جمعیت ۴ فرد یوز نر گزارش شده است
مخاطرات: جاده، معدن، سگ‌های گله
۶- گربه شنی
گربه شنی یکی از هشت گربه‌سان وحشی ایران است که سازگاری منحصر به فرد با مناطق بیابانی به ویژه تپه‌زارهای ماسه‌ای دارد و از نظر جثه از گربه اهلی کوچک‌تر است. اطلاعاتی در مورد جمعیت این گونه در دسترس نیست
زیستگاه: پارک ملی کویر، مناطق جنوبی کویر لوت، منطقه حفاظت‌شده توران، پناهگاه حیات وحش بختگان، منطقه حفاظت‌شده بهرام گور و دره باغ بوانات در استان فارس، غرب پناهگاه حیات وحش عباس‌آباد و منطقه حفاظت‌شده موته در استان اصفهان زیست می‌کند و در دشت ترکمن صحرا، نواحی شمالی و خراسان رضوی دیده شده‌است.
مخاطرات: تخریب و نابودی زیستگاه
۷- خرس سیاه
این گونه به خرس سیاه بلوچی و در گویش بلوچی به «مَم» یا «هرس» معروف است. دارای ارزش های زیستی، زیبایی شناختی، علمی و آموزشی است
زیستگاه: عمدتا در مناطق جنگلی به خصوص در نواحی تپه ماهوری و کوهستانی در ارتفاعات ۵۰۰ متر تا ۲۷۰۰ زیست می‌کند و در استان‌های کرمان، هرمزگان و سیستان و بلوچستان با تراکم بسیار پایین یافت می‌شود.
مخاطرات: تخریب و جزیره‌ای شدن زیستگاه‌ها به دلیل معدن و جاده، شکار و زنده‌گیری توله‌ها
۸- خرس قهوه ایی
این روزها خبر از ورود خرس به زیستگاه‌های انسانی و نقابل منجر به مرگ این حیوان در کشو شنیده می‌شود. این
زیستگاه: مناطق کوهستانی زاگرس و البرز
مخاطرات: به دلیل آسیب به باغ‌ها، مزارع و گهگاه دام اهلی، توسط مردم محلی کشته می‌شود
۹- میش مرغ
میش‌مرغ بیشتر از همه گونه‌های دیگر حتی یوزپلنگ در معرض خطر قرار دارد. بر اساس آمار سرشماری زمستان ۱۴۰۰ تعداد ۱۹ فرد از این گونه باقی مانده است.
زیستگاه: دشت «سوتاو حمامیان» شهرستان بوکان.
مخاطرات: فعالیت کمباین‌ها قبل از به قدرت پرواز رسیدن میش‌مرغ و تبدیل کشاورزی دیم به کشاورزی آبی
این گونه از جمله پرندگان مهاجری است که هر ساله از مرزهای شمالی زمین به سمت مناطق تالابی ایران پرواز می‌کند. مهاجرت پرندگان در حفظ بقای حیوان، ثبات اکولوژیک زیستگاه‌ها و تنوع زیستی نقش حیاتی دارد
زیستگاه: مناطق تالابی استان‌های شمالی تا تالاب‌های کوهستانی غرب کشور
مخاطرات: بیماری آنفلوآنزای پرندگان، شکار
اردک سرسفید را گونه‌ای به نام اردک سرخ تهدید می‌کند. در واقع اردک سرخ بومی آمریکای شمالی است که برای نگهداری در باغ پرندگان به انگلستان منتقل شد. ۱۰ قطعه از این پرندگان فرار کردند و در مدت کوتاهی جمعیتشان به طرز شگفت‌آوری افزایش یافت. مهمترین تهدید جمعیت اردک‌های سرسفید، تولید مثل با اردک‌های سرخ است، پرندگان دورگه حاصل از این جفتگیری قدرت تولید مثل دارند و بیم آن می‌رود پس از مدت کوتاهی اردک سرسفید خالصی وجود نداشته باشد.
زیستگاه: این پرنده عمدتا برای تولید مثل به تالاب‌های شمال غرب کشور مثل قوری‌گل و کانی‌برازان می‌رود. این پرنده در استان‌های گیلان، مازندران، کردستان، خوزستان، فارس و اصفهان نیز مشاهده شده است.
مخاطرات: شکار تولید مثل با اردک سرخ
۱۲- لاک پشت فراتی
لاک‌پشت فراتی تنها لاک‌نرم ایران است. این لاک‌پشت بیشتر مدت زندگی‌اش را زیر آب و زیر شن و ماسه‌ی رودخانه ها به‌سر می‌برد
زیستگاه: پراکندگی این لاک‌پشت فقط به استان خوزستان شامل حوضه آبگیر دجله و فرات، هورالعظیم، تالاب شادگان، رودخانه‌های کارون، کرخه، دز و جراحی و انشعابات آنها می‌شود
مخاطرات: گونه‌های مهاجم، تخریب زیستگاه، آلودگی آب
۱۳- سمندر لرستانی
گونه اندمیک ایرانی که چند سالی است قاچاقچیان پایش را به سفره هفت‌سین باز کرده‌اند
زیستگاه: این گونه فقط ایران و در بین لرستان و خوزستان زندگی می‌کند
مخاطرات: خرید و فروش توسط قاچاقچیان
این گونه به شدت در معرض انقراض است
زیستگاه : چشمه سارها و جویبارهای کوهستان در ارتفاعات ۱۳۰۰ تا ۱۴۰۰ متری در استان‌های آذربایجان غربی، کرمانشاه و کردستان
مخاطرات: تخریب زیستگاه، خشک شدن چشمه‌ها، آلودگی منابع آبی
سمندر غارزی گرگانی با نام علمی Paradactylodon gorganensis متعلق به خانواده «سمندرهای آسیایی است
مخاطرات: به علت داشتن قلمرو کوچک و زیستگاه خاص که فقط شامل یک غار است به شدت در معرض خطر است
زیستگاه: این گونه برای نخستین بار در زیستگاه خود یعنی غار شیرآباد گرگان توسط دو خزنده شناس به نام‌های «Monique Clergue-Gazeau » و «Robert Thorn» در سال ۱۹۷۹ کشف و شناسایی شد.
۱۶- شوکا
گوزن مینیاتوری استان گیلان به شدت در معرض خطر است
زیستگاه: می‌توان گفت جمعیت‌های باقی مانده این گونه‌ها در پارک‌های ملی و مناطق حفاظت شده است. زیستگاه اصلی این گونه در کرانه‌های دریای خزر و تعداد بسیار کمی در استان کرمانشاه است.
مخاطرات: شکار غیر مجاز، تغییر کاربری اراضی و تخریب جنگل‌ها
۱۷- قوچ و میش
جمعیت انواع قوچ و میش در معرض خطر است
زیستگاه: زیستگاه قوچ و میش اوریال شمال شرق کشور و قوچ ارمنی در غرب و شمال غربی یافت می‌شود. گونه پازن در همه جای ایران یافت می‌شود
مخاطرات: شکار غیر قانونی
۱۸- هوبره
هوبره پرنده‌ای نیمه‌مهاجری است که در فصل زمستان به نقاط گرم شبه‌جزیره عربستان و جنوب ایران مهاجرت می‌کند
زیستگاه: بیابانها و دشتهای نیمه بیابانی و خشک
مخاطرات: قاچاقچیانی که برای قوش‌بازان در کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس پرنده تهیه می‌کنند
۱۹- بالابان
گونه بالابان یک گونه شکاری از تیره شاهین سانان است که در کنترل آفات و انواع و اقسام جوندگان موثر است
زیستگاه: این پرنده شکاری از شمال چین تا اروپای مرکزی قابل مشاهده است
مخاطرات: قاچاقچیان و قوش‌بازان در کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس
۲۰- ماهی قزل آلای خال قرمز
حضور ماهی قزلآلای خال قرمز در یک اکوسیستم نشانه سلامت آن و مهمترین شاخص زیستی و بیولوژیکی یک منطقه است
زیستگاه: رودخانه منتهی به خزر
مخاطرات: صید بی رویه و غیرمجاز و گونه‌های مهاجم مثل قزلآلای رنگین‌کمانی
۲۱- افعی لطیفی
این مار با توجه به محدوده بسیار کوچک زیستگاهی و روند رو به کاهش جمعیتی و روند رو به تخریب محیط زیست خود در فهرست جانوران در معرض خطر انقراض قرار دارد.
زیستگاه: کوه‌های صخره‌ای ارتفاع ۲۱۸۰ تا ۲۹۰۰ متری لار زندگی می‌کند
مخاطرات: تعارض با انسان
تا نیم قرن پیش تصور می‌شد نسل گوزن زرد در دنیا، برای همیشه منقرض شده است. اما حدود ۵۰ سال پیش چهار راس گوزن زرد در دز و کرخه مشاهده شده و برای تکثیر بهتر به مراکز تکثیر جزیره اشک ارومیه و دشت ناز ساری منتقل شدند.
زیستگاه: زیستگاه اصلی این‌گونه جنگل‌های دز و کرخه در استان خوزستان است.
مخاطرات: گوزن زرد ایرانی طبق فهرست ارایه شده از طرف اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت (که به فهرست سرخ معروف است)، در رده EN قرار دارد و در معرض خطر محسوب می‌شود. شکارچیان غیر قانونی اصلی‌ترین مخاطره این گونه است.
۲۳- ماهی کور غاردو نمونه نادر و منحصر به فرد از "ماهیان کور غار" در استان لرستان وجود داردکه مشابه آنها در هیچ نقطه دیگری از دنیا یافت نشده است و اولین "غارماهی" حقیقی جهان است و اولین بار ژئولوژیست دانمارکی در سال ۱۹۳۷ ضمن مسافرتی که به ایران داشت کشف و مطالعاتی بر روی این گونه انجام داد
زیستگاه: زیستگاه این دو نوع ماهی در یک غار یا حفره آبی، واقع در زیر کوه «چیلنگ» در شمال غربی روستای «لون» از توابع بخش پاپی در شهرستان خرم آباد قرار دارد.
مخاطرات: این ماهی از سال ۱۹۹۰ در لیست قرمز قرار گرفته است و حتی بیشتر از یوزپلنگ ایرانی در معرض خطر قرار دارد.
بیشتر بخوانید:
ماهی غار کور لرستان بعد از 10 سال حفاظت می شود | تنها ماهی ایرانی که زیستگاهش غارهای آبی است کد خبر 800877 برچسب‌ها حیوانات - حیات وحش حیوانات - انقراض گونه‌ها محیط زیست ایرانمنبع: همشهری آنلاین
کلیدواژه: حیوانات حیات وحش حیوانات انقراض گونه ها محیط زیست ایران معرض خطر انقراض منطقه حفاظت شده شدت در معرض تخریب زیستگاه گور ایرانی تولید مثل قوچ و میش حیات وحش خرس سیاه گوزن زرد لاک پشت میش مرغ گونه ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.hamshahrionline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «همشهری آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۹۶۰۶۷۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
۷ موجود زنده‌ای که می‌توانند سیارۀ ما را نجات دهند
سلامت سیاره ما به طور پیچیده‌ای با سلامت گونه‌های مختلفی که عملکردهای اکولوژیکی ضروری را انجام می‌دهند گره خورده است.
به گزارش فرادید، در این میان، گونه‌های خاص به دلیل نقش حیاتی‌شان در حفظ تعادل اکوسیستم‌ها اهمیت دارند. در این مطلب، به هفت گونه مهم اشاره می‌کنیم که حفاظت از آنها برای پایداری سیاره ما حیاتی است.
سیانوباکتریهاسیانوباکتریها موجودات میکروسکوپی هستند که با تثبیت نیتروژن اتمسفر به اشکال قابل‌استفاده برای گیاهان، نقش مهمی در چرخه نیتروژن دارند. این فرآیند برای رشد گیاهان و سلامت اکوسیستم‌ها بسیار مهم است. سیانوباکتری‌ها به تشکیل خاک‌های حاصلخیز کمک می‌کنند و بخش جدایی‌ناپذیری از چرخه نیتروژن هستند و همین ویژگی، آنها را برای بهره‌وری کشاورزی و سلامت محیط ضروری می‌کند.
کرم‌های خاکیکرمهای خاکی قهرمانان گمنام خاک حاصلخیز هستند. نقب زدن آنها و هضم مواد آلی سبب افزایش ساختار و حاصلخیزی خاک می‌شود که برای رشد گیاه و جذب کربن ضروری است. این کار به مبارزه با تغییرات آب و هوایی با ذخیره کربن در خاک کمک می‌کند. وجود کرم‌های خاکی نشانه‌ای از سلامت زمین است و حفظ آنها برای حفظ سلامت خاک و پایداری کشاورزی بسیار مهم است.
زنبورهازنبورها گرده‌افشان‌های حیاتی و مسئول تولیدمثل بسیاری از گیاهان و تولید بخش قابل‌توجهی از غذای ما هستند. کاهش آنها به دلیل آفت‌کش‌ها و از بین رفتن زیستگاه موضوعی نگران‌کننده است. حفاظت از زنبورها فقط درباره حفظ عسل نیست، بلکه درباره حفظ تنوع محصولات و جهان طبیعی است. حفاظت از آنها برای امنیت غذایی و تنوع زیستی ضروری است.
فیتوپلانکتونهافیتوپلانکتونها گیاهان میکروسکوپی هستند که تقریباً دوسوم اکسیژن سیاره را تولید می‌کنند، بنابراین به اندازه درختان برای بقای ما حیاتی هستند. سلامت جمعیت فیتوپلانکتون‌ها به طور مستقیم بر زندگی دریایی و وجود خود ما اثر می‌گذارد. حفاظت از این تامین‌کنندگان کوچک اکسیژن برای حفظ تعادل حیات روی زمین حیاتی است.
قارچهاقارچها تجزیه‌کننده‌های طبیعت هستند، مواد آلی مرده را تجزیه می‌کنند و مواد مغذی را به خاک بازمی‌گردانند. این فرآیند برای رشد گیاهان و سلامت کلی اکوسیستم‌ها حیاتی است. قارچ‌ها در تولید دارو و مواد غذایی نیز نقش دارند و حفظ آنها برای سلامت محیط زیست و انسان ضروری است.
مِنهادِنشاید منهادن‌ها چندان شناخته‌شده نباشند، اما این ماهیان کوچک یکی از گونه‌های اصلی در اکوسیستم‌های دریایی هستند. آنها به عنوان منبع غذایی اولیه برای ماهی‌ها، پرندگان و پستانداران بزرگتر عمل می‌کنند. من‌هادن با فیلتر کردن جلبک‌ها به تمیز نگه داشتن آب نیز کمک می‌کند. حفاظت از آنها برای تنوع زیستی دریایی و سلامت اقیانوس‌های ما حیاتی است.
خفاشهاخفاشها برای کنترل جمعیت حشرات و گرده‌افشانی گیاهان حیاتی هستند. آنها مقادیر زیادی از آفات را مصرف می‌کنند و نیاز به آفت‌کش‌های شیمیایی را کاهش می‌دهند. خفاش‌ها در پراکندگی بذرها و اطمینان از بازسازی جنگل‌ها نیز نقش دارند. حفاظت از خفاش‌ها به معنای حفاظت از محصولات و جنگل‌های ما در برابر هجوم آفات و حمایت از فرآیندهای طبیعی گرده‌افشانی و پراکندگی بذر است.
کانال عصر ایران در تلگرام
مسمومیت ۲۹ پزشک با مشروبات الکلی تقلبی در شیراز